Dünyada geniş yankı bulan Panama belgelerini duymayan kalmadı sanırım. Bu olay İzlanda’yı, özellikle başbakanının isminin geçmesi nedeniyle yakından ilgilendiriyor. İzlanda’da bu olay patlak verdiğinden beri başka bir şey konuşulmuyor.
İzlanda başbakanı Sigmundur Davið Gunnlaugsson meclisteki diğer parti üyelerinin ve halkın baskısı sonucu inadına bir son vererek istifa etti. Dün akşam itibariyle, herkes kendisinin istifa ettiğini zannederken, belirsiz bir süre icin başbakanlıktan çekildiğini ve yerine vekaleten Sigurður Ingi Jóhansson´u atayacağını belirtmişti. Peki kendisi tam olarak ne yaptı, neden istifa etmeye zorlanıyor?
Eğer Panama belgeleri ile ilgili ön bilginiz varsa, bu listenin Mossack Fonseca isimli Panama merkezli bir hukuk bürosundan sızdırılan ve bu büronun hizmetinden yararlanan bütün offshore hesabı olan kişilerin isimleri ve şirket kayıtları olduğunu biliyorsunuzdur. Sigmundur Davíð’in ve bir kaç İzlandalı milletvekilinin bu listede adı geçiyor. O zamanlarda İngiltere´de yaşayan baş bakan ve eşi 2007 yılında Virgin Adaları’nda Wintris isimli bir şirket kuruyorlar; eşinin İzlanda´nın tek Toyota temsilcisi olan babasının vefatı üzerine eşi Anna’ya yüklü bir miras kalıyor ve bunu bu şekilde değerlendirmeleri icin tavsiye alıyorlar. 2009´da, milletvekili olarak seçildikten 8 ay sonra, başbakan kendi hisselerini eşine sembolik bir fiyat olan 1 dolardan satıyor. Offshore bir hesap veya şirket illa ki yasa dışı olacak diye bir şey yok. Sigmundur Davíð ve eşinin şirketi de yasa dışı değil. Eşi her sene bu şirketi vergi kayıtlarında göstermiş. Kesinlikle devletten kaçırılan bir para veya vergi söz konusu değil.
Peki sorun nedir diye soracak olursanız eğer, sorun başbakanın böyle bir şirketin varlığından meclisi haberdar etmemesi. 2008’de batan bankaların da üstelik bu şirkete borçları var. Bir de şirket eşinin de olsa ortada İzlanda ekonomik sistemine duyulmayan bir güven var ki yurtdışında saklanıyor miras. Sigmundur Davíð´in İsveç televizyonu SVT ile olan röportajında (aşağıdaki videoyu yotube’da açarak ingilizce altyazılı olarak izleyebilirsiniz) açıkça konu offshore şirketlere getiriliyor ve sizin hic böyle bir şirketiniz oldu mu diye soruluyor. Direk olarak hayır diyen başbakan, hafiften anlamaya başlıyor konunun gittiği yeri ve sorular çalışmadığı yerden geliyor. Toparlayamayan başbakan çareyi röportajı terketmekte buluyor.
Bu röportajla birlikte açıkça yalan söylediği anlaşılan Sigmundur Davíð, halkın büyük tepkisine uğruyor. Bu şirketi daha önce meclise haber vermemesi, yasal olmasına rağmen bir başbakanın bu tarz bir offshore şirketiyle adının anılması tepkilerin en büyük sebepleri. 2008 yılında yaşanan iflas sonrasında başbakanın ve bir kaç milletvekilinin bu olaylarının ortaya çıkması, İzlanda yönetiminin hala uslanmadığını gösteriyor.Halk ise üç gündür tepkisini göstermek için meclisin önündeki meydanda protesto gösterileri düzenliyor. Sigmundur Davíð televizyonlara, bana bütün herkes tepkili değil, protestolara çok kişi gelmez derken, ona inat, rekor bir katılımla halkın %10’u protestoya katılıyor. Halkın iradesi sonucu Sigmundur Davíð’in inadı kırılıyor ve köşeye çekileceğini açıklıyor. Bugün itibariyle de başbakanlık görevinden istifa ediyor. Kendisi hala İlerleme Partisi’nin (Framsóknarflokkurinn) başkanı.
Sigmundur Davíð’in uzun süre istifa etmemesi pek çok kişiyi kızdırdı. Bir çok kişi Facebook profil resmini İzlanda bayrağı ve muz resmi koyarak İzlanda’nın muz cumhuriyeti olduğunu ima etti. Korsan Partisi başkanı Birgitta Jónsdóttir, özellikle istifanın gelmeyişi ile artık İzlanda’nın itibarının diğer ülkeler gözünde sıfıra indiğini söyledi.
Panama belgelerinin vurduğu diğer bir isim ise Bağımsızlık Partisi başkanı ve Finans Bakanı Bjarni Benediktsson. Kendisi de bir zamanlar Dubai’de mülk satın almak için diğer iki kişiyle ortak bir şirket kuruyorlar. Ama mülk alma işi gerçekleşmediğinden bir süre sonra bu şirketi kullanmadan kapatıyorlar. Kendisi de şirketi meclise haber vermedğini çünkü şirketin Lüksemburg’da olduğunu zannettiğini söyledi. Şirket Seyşellerde ve Lüksemburg’da egzotik bir ada olmasa da bir offshore cenneti. Kendisi şimdilik istifa etmeyi düşünmüyor.
Sigmundur Davíð’in istifasıyla birlikte toplam istifa eden sayısı üç oldu. Halk adalet istiyor, erken seçime gidilmesini istiyor. Bu akşam itibariyle Sigurður Ingi Jóhansson İzlanda başbakanı oldu ve erken seçime gidileceğini parti olarak belirttiler. Seçimler sonbaharda yapılacak, ama henüz net bir tarih yok. İnsanlar bunun da yönetimin bir oyunu olduğunu ve olayları unutturmak için erteleyebilecekleri kadar erteleyeceklerini düşünüyorlar. Halk kızgın ve hemen seçime gidip bu olanlara karşılık vermek istiyor. Anketlere göre şu an seçim yapılsa en güçlü parti Korsanlar. Halkın çoğu ise İlerleme Partisi’ne inancını yitirmiş durumda.
meraklısına izlanda 